Vaderschap: welke opvoedstijl past bij jou?

Het vaderschap is een van de meest transformerende ervaringen die een man kan doormaken. Het markeert het begin van een reis naar het onbekende, vol verantwoordelijkheden, uitdagingen en vooral: liefde. Het vaderschap kan soms lastig zijn en laat je misschien wel laten twijfelen over je eigen kwaliteiten. Je gaat nadenken over je eigen opvoeding en jeugd: Wat vond ik fijn? Wat wil ik voor mijn kinderen anders gaan doen? Je beseft dat je ouders ook fouten hebben gemaakt, maar waarschijnlijk gedaan hebben wat ze konden om je zo goed mogelijk voor te bereiden op de wereld. Eén ding staat voorop: het is niet altijd makkelijk, maar de liefde voor je kind is onvoorwaardelijk.

Vanaf het moment dat je als papa je pasgeboren baby in je armen vasthoudt, groeit de liefde voor je kind, met elke lach, gesprek en avontuur dat je samen beleeft. Deze band is diepgeworteld en blijft een leven lang bestaan. Vaders zijn vaak de eerste helden van hun kinderen. Als vader draag je de verantwoordelijkheid om een positief voorbeeld te zijn voor je kinderen, want ze kijken naar je op en leren van je acties.

Het kiezen van een opvoedstijl

Al voordat de baby geboren is, is het goed om te bespreken welke opvoedstijl het beste bij jou past en of dit in lijn ligt met de ideeën van je partner. Kinderen hebben de steun en liefde van hun vaders nodig. Het is essentieel om er voor hen te zijn, zowel in tijden van vreugde als in tijden van verdriet. En vooral dat laatste kan zorgen voor een strijdpunt tussen partners: want hoe ga je om met een driftbui of een tegendraads kind? Het is lastig te kwantificeren of iets een ‘goede’ of ‘slechte’ opvoedstijl is – dit heeft ook te maken met persoonlijke voorkeuren, achtergrond, religie en je eigen opvoeding.

Er zijn diverse opvoedingsmethodes en -stijlen te identificeren. Deze zijn ruwweg te verdelen in de volgende stijlen:

• Verwaarlozende stijl: Je bemoeit je helemaal niet met je kind. Geen regels, geen grenzen, geen affectie of geborgenheid. Op deze manier kan je als ouder met je zelf bezig zijn, maar dit is een recept voor een eenzaam en ongelukkig kind.^[6]
  
• Autoritaire stijl: Jij bepaalt wat er gebeurt. Hierbij wordt er niet afgeweken van de regels die jij, zonder enige toelichting, oplegt aan je kind. Tegenspraak wordt niet geaccepteerd^[1]. Je kind gaat er weliswaar snel van luisteren, maar omdat je angst gebruikt, komt dit de relatie niet ten goede^[2]. Bovendien weet een kind weliswaar wat hij kan verwachten, maar kan dit ook zorgen voor opstandigheid en rebellie^[3], bijvoorbeeld ook later als puber.

• Permissieve opvoedingsstijl: Letterlijk: het toestaan van gedrag. Met deze laissez-faire houding accepteer je het gedrag van je kind, ongeacht of dit positief of negatief is. Je maakt je hierbij niet druk om de intensiteit van de emoties. Je geeft je kind een knuffel als dit nodig is en laat hem uitrazen als hij gaat schreeuwen.^[4] Hierbij ga je ervan uit dat je niets met emoties kan doen en dat ze er “zijn”. Je accepteert weliswaar veel, maar je leert je kind niet omgaan met emoties op een productieve manier; en je verliest het gezag^[2]. De permissieve opvoedingsstijl staat lijnrecht tegenover de autoritaire stijl.
  
• Autoritatieve opvoedingsstijl: Deze opvoedingsstijl houdt het midden tussen een autoritaire en permissieve opvoedingsstijl. Niet alleen geef je een kind redelijk veel ruimte, ook geef je duidelijk aan waar de grenzen liggen, dus wat hij/zij niet mag doen^[2]. Dit betekent dus dat je niet ‘boven’ of ‘achter’ je kind staat, maar er eigenlijk vooral naast loopt. Wat betekent dit in de praktijk? Je kind mag bepalen dat er buiten gespeeld wordt met zijn fietsje, maar jij bepaalt dat er alleen in de omgeving van de speeltuin mag worden gefietst.
  
  Er is meermaals uit onderzoek gebleken dat dit een goede, danwel niet de beste, opvoedingsstijl is. Zo werd aangetoond dat kinderen die positieve aandacht kregen in hun jeugd, hun emoties mochten tonen, maar toch duidelijke regels hadden, later gelukkiger waren met hun leven, zich positiever voelden en een hoger inkomen hadden.^[5]

Het kiezen van een opvoedstijl

Dit alles vertaalt zich naar het volgende model: Opvoedingsstijlen volgens Baumrind:^[7]

De juiste keuze

Zoals hierboven aangegeven is de voorkeur voor een opvoedstijl afhankelijk van je eigen opvoeding en opvattingen. Toch komt er uit meerdere studies naar boven dat de ‘autoritatieve opvoedingsstijl’ de meest succesvolle individuen voortbrengt. Het nadeel wat je kan ervaren hiervan, is dat je omdat je zowel richting geeft als dat je kinderen in hun waarde laat qua emoties, waardoor je continu moet uitleggen waarom je welke keuze maakt, is dat deze opvoedingsstijl veel tijd en energie kost^[2][5][6].

Ten slotte

In het kort, het kiezen van een opvoedingsstijl en het bereiken van overeenstemming met je partner is van cruciaal belang voor succesvol ouderschap. Het biedt structuur, consistentie en een veilige omgeving voor kinderen om in op te groeien. Bovendien versterkt het de band tussen ouders en draagt het bij aan de positieve ontwikkeling van het gezin als geheel.